Choroby zakaźne zwierząt

Artykuł powstał przy współpracy z:

Marta Waga

Lek. wet. Specjalista radiologii weterynaryjnej

Choroby zakaźne to grupa chorób, których czynnikami etiologicznymi, czyli przyczynami mogą być bakterie, wirusy, grzyby czy pierwotniaki. Ze względu na ich ogromną liczbę w artykule opiszemy pokrótce niektóre z najistotniejszych chorób oraz te, na które rutynowo wykonujemy szczepienia profilaktyczne.

Co to są choroby zakaźne u psów i kotów?

Choroby zakaźne u psów i kotów stanowią dla ich zdrowia największe niebezpieczeństwo. Wywoływane są one przez różne patogeny (pierwotniaki, wirusy, grzyby i bakterie). Do zakażenia dochodzi głównie poprzez kontakt z chorym zwierzęciem (na przykład z jego śliną lub odchodami). Jednak możliwe jest również zakażenie poprzez kontakt z odzieżą czy też butami właściciela.

Do chorób zakaźnych zalicza się między innymi wściekliznę, kaszel kenelowy, białaczkę kotów, nosówkę czy też parwowirozę. Leczenie tych chorób bywa nie tylko kosztowne i trudne, ale i często nieskuteczne. Polega głównie na zwalczaniu objawów i często kończy się śmiercią zwierzaka. Dlatego dużą rolę odgrywają tutaj szczepienia ochronne i regularne kontrolne wizyty u lekarza weterynarii. Większość chorób zakaźnych występujących u psów i kotów nie stanowi zagrożenia dla życia człowieka, najgroźniejsza jest wścieklizna.

Choroby zakaźne psów

Nosówka u psa

Powodowana przez wirus nosówki. Szczenięta są grupą wiekową najbardziej narażoną na zakażenie, do którego dochodzi drogą pokarmową lub oddechową. Jej głównymi objawami jest gorączka, zmniejszenie apetytu, ropny wypływ z oczu oraz nosa. Wirus ma szczególne powinowadztwo do układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz nabłonków (oznacza to iż, wirus „lubi bardziej” określone tkanki organizmu), i z tych układów możemy się spodziewać objawów w przebiegu choroby.

Przeczytaj więcej: Nosówka u psa i jak ją leczyć?

Jako, iż nosówka jest chorobą wirusową nie istnieje leczenie przyczynowe, czyli skierowane przeciwko wirusowi, leczenie które stosujemy w przypadku stwierdzenia nosówki u psa jest objawowe i wspomagające.

Kaszel kenelowy

Typ choroby: wirusowo – bakteryjna

Kaszel kenelowy jest powszechną chorobą, która dotyka psy w każdym wieku. Jest to bardzo zaraźliwe zapalenie dróg oddechowych o charakterze wirusowo-bakteryjnym. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, a jego źródłem są chore czworonogi. Kaszel kenelowy spotykany jest najczęściej w dużych skupiskach zwierząt, takich jak hodowle, psie parki, schroniska. Zła wentylacja i duża wilgotność sprzyjają rozprzestrzenianiu się tej choroby. Wnikanie wirusa ułatwia także słaba odporność psa, która może być wywołana na przykład stresem.

Objawy kaszlu kenelowego u psa: gwałtowny, napadowy i suchy kaszel, pojawiające się sporadycznie krztuszenie i wykazywanie odruchu wymiotnego, występowanie kaszlu o wysokich tonach, pojawianie się kaszlu po wysiłku czy też pod wpływem zmiany temperatury, pojawienie się gorączki. Jeśli zauważy się któryś z wymienionych objawów, to trzeba koniecznie zabrać psa do lekarza weterynarii, który zbada czworonoga.

Leczenie kaszlu kenelowego u psa jest objawowe. Lekarz weterynarii może zalecić czworonogowi inhalacje lub antybiotyk. Jednak zazwyczaj wystarczy zapewnić zwierzakowi spokój. Bardzo ważne jest to, żeby przebywał on w ciepłych, ale niezbyt suchych pomieszczeniach oraz unikał zbędnego wysiłku, ponieważ może on powodować napady kaszlu.

Profilaktyka: szczepienia ochronne przeciwko tej chorobie są dostępne. Występują w postaci szczepionki donosowej lub doustnej. Nie są one obowiązkowe, ale zaleca się je wykonać jeśli pies przebywa w miejscach o dużych skupiskach zwierząt bądź będzie pozostawiony w hotelu dla zwierząt.

Czy kaszel kenelowy jest niebezpieczny dla człowieka?
Nie, ta choroba nie zagraża życiu i zdrowiu ludzi.

Wścieklizna u psów

Typ choroby: wirusowa

Wścieklizna jest jedną z najniebezpieczniejszych odzwierzęcych chorób. Jest ona nieuleczalna i śmiertelna. Wywoływana jest przez wirus z rodziny Rhabdoviridae. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt bezpośredni (ugryzienie czy też oślinienie uszkodzonej skóry) z nosicielem wirusa, ponieważ największa jego ilość występuje w ślinie.

Objawy wścieklizny u psów: zaburzenia koordynacji, nierównomierne rozszerzenie źrenic, zez, zmiana zachowania, ślinienie, osowiałość lub agresja, problemy z przełykaniem, niepokój, długie i częste szczekanie, porażenia czy też niedowład kończyn, światłowstręt i wodowstręt.

Leczenie wścieklizny u psów nie jest podejmowane, ponieważ nie ma żadnego skutecznego lekarstwa. Każdy potwierdzony przypadek zakażenia wścieklizną u psów kończy się śmiercią czworonoga, która następuje w ciągu kilku dni lub tygodni od pojawienia się objawów.

Profilaktyka: szczepienia ochronne mogą uchronić psa przed wścieklizną. W Polsce są one obowiązkowe i muszą być wykonywane raz w roku. Pierwsza szczepionka powinna być podana w terminie 30 dni od dnia ukończenia przez czworonoga 3. miesiąca życia. Szczepień dokonują lekarze weterynarii, którzy świadczą usługi weterynaryjne w ramach działalności leczniczego zakładu dla zwierząt. Każda szczepionka potwierdzana jest wpisem w paszporcie psa lub wydaniem zaświadczenia o szczepieniu przeciwko wściekliźnie.

Przeczytaj więcej: Ile jest ważne szczepienie psa na wściekliznę?

Czy wścieklizna jest niebezpieczna dla człowieka?
Tak. Jeśli człowiek został ugryziony przez psa, to powinien czym prędzej obmyć ranę wodą z mydłem, zdezynfekować ją i zgłosić się do lekarza w celu przyjęcia dawki szczepionki przeciwko wściekliźnie. Mimo że ludzie są mało podatni na tego wirusa, to nie powinni oni unikać kontaktu ze specjalistą. Szczególnie niebezpieczne są pokąsania na twarzy, klatce piersiowej i szyi.

Zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli psów (kaszel psiarniowy, kaszel kenelowy)

Jest to zakażenie poletitologiczne, czyli wywoływane przez liczne wirusy, bakterie oraz mikoplazmy. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, najczęściej u zwierząt nieszczepionych po pobycie w skupiskach większej ilości psów (np. wystawy, hotele dla zwierząt, wybiegi dla psów) i przy sytuacjach stresowych, gdy dochodzi do obniżenia odporności. Głównym objawem, z powodu którego właściciele zgłaszają się do lekarz weterynarii z psem jest uporczywy kaszel. Rokowanie jest przeważnie jest korzystne, jeśli właściciel przestrzega zaleceń lekarza odnośnie warunków środowiskowych oraz przeprowadzania antybiotykoterapii.

Parwowiroza psów

Jej czynnikiem etiologicznym jest wirus, jest to choroba cechująca się dużą śmiertelnością u szczeniąt. Ponadto parwowirus jest bardzo oporny na warunki środowiskowe, co oznacza, że może on znajdować się w pomieszczeniach czy glebie nawet kilka miesięcy. Dlatego częstym błędem popełnianym przez właścicieli jest zakup kolejnego szczenięcia, krótko po śmierci poprzedniego zwierzaka na parwowirozę. Zarażenie następuje drogą pokarmową, wirus namnaża się i powoduje martwicę komórek jelit, czego skutkiem są wymioty, biegunka, brak apetytu, spadek masy ciała, odwodnienie. W przypadku szczeniąt objawy te bardzo szybko prowadzą do śmierci, dlatego niezbędna jest szybka interwencja lekarska. Leczenie parwowirozy jest procesem długotrwałym, objawowym i jedynie tylko część leczonych psów przeżywa zakażenie.

Leptospiroza

Do zakażenia bakteriami dochodzi poprzez uszkodzoną skórę i błony śluzowe. Głównym źródłem zakażenia jest mocz chorych zwierząt, ale też na przykład tereny podmokłe czy nawet kałuże, do których bakterie leptospirozy dostały się z moczem szczurów. Choroba prowadzi do niewydolności nerek i/lub wątroby. Objawami zauważalnymi przez właścicieli jest osłabienie, brak apetytu, wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu w większych ilościach, biegunka czy wymioty. Leczenie polega na ograniczeniu niewydolności nerek i/lub zaburzeń w funkcjonowaniu wątroby oraz leczeniu przyczynowym jakim jest antybiotykoterapia.

Zakażenia wywoływane przez koronawirusy u psów

Typ choroby: wirusowa

Koronawiroza psów jest wysoce zaraźliwą chorobą. Najczęściej objawia się zapaleniem jelit i żołądka, ale niektóre osobniki przechodzą ją bezobjawowo. Wyróżnia się dwa podtypy koronawirusa u psów: typ I jelitowy i typ II wywołujący zapalenie płuc. Do zarażenia w obu przypadkach dochodzi drogą pokarmową (na przykład poprzez kontakt ze śliną, a także z kałem chorych psów). Na te wirusy najbardziej narażone są szczeniaki i psy o obniżonej odporności.

Objawy choroby występują w ciągu kilku dni od zarażenia. Należą do nich: osowiałość, brak apetytu, wodnista biegunka, wymioty czy też gorączka w przypadku koronawirusa typu I jelitowego. Natomiast przy zakażeniu typem II wystąpić może kaszel bądź wypływ z nosa lub worków spojówkowych.

Leczenie zakażeń wywołanych koronawirusem polega na łagodzeniu objawów. Bardzo ważne jest nawadnianie i wzmocnienie organizmu psa. Zlecone może zostać podawanie środków przeciwwymiotnych lub kroplówek w celu uzupełnienia niedoboru elektrolitów. Polecane jest izolowanie psa od innych zwierząt, nie tylko po to, aby nie zaraził on innych, ale i z ryzyka zarażenia się od nich innymi chorobami, które mogą spowodować powikłania niebezpieczne dla jego zdrowia.

Czy koronawirus psi jest niebezpieczny dla człowieka?
Nie, te wirusy nie stanowią zagrożenia dla ludzi.

 Czy człowiek może zarazić psa chorobą?

Człowiek może zarazić psa niektórymi chorobami. Jednym z przykładów jest gruźlica. Mimo że większość czworonogów jest na nią odporna, to niestety zdarzają się zakażenia od ludzi, co kończy się eutanazją zwierzaka. Innym przykładem jest możliwość zarażenia się od człowieka świnką, a dokładniej wirusem, który ją wywołuje. Chorobę u psa można jednak łatwo wyleczyć, a jej objawy są podobne jak u ludzi, czyli wysoka gorączka i obrzęk ślinianek. Psa można także zarazić pasożytami skórnymi (takimi jak świerzb, wszy, wszoły i pchły), jak i pasożytami wewnętrznymi (takimi jak tasiemiec bąblowcowy, lamblia).

Choroby zakaźne kotów

Panleupenia kotów

Jest to niejako „kocia parwowiroza”, powodowana jest przez koci parwowirus. Również atakuje on komórki nabłonka jelit, powodując biegunkę, wymioty, brak apetytu. W wyniku pan leukopenii dochodzi do zmniejszenia we krwi ilości leukocytów, czyli komórek, które chronią organizm przed zakażeniami, w wyniku czego dochodzi do licznych wtórnych zakażeń, które pogarszają stan zwierzęcia. Jest to choroba najgroźniejsza dla młodych kociąt. Leczenie jest podobne jak w przypadku parwowirozy psów.

Zakaźne zapalenia otrzewnej kotów

Wywoływane przez koronawirus. Do zakażenia dochodzi zarówno drogą bezpośrednią (kontakt z chorym zwierzęciem) jak i drogą pośrednią (np. przyniesienie wirusa na obuwiu do domu). Jednak jedynie u ok. 12 % zakażonych kotów rozwija się choroba. Wyróżniamy dwie postaci choroby : bezwysiękową (objawiającą się dysfunkcją wielu narządów wewnętrznych) oraz wysiękową, w której głównym i najczęstszym objawem jest gromadzenie się płynu w jamie brzusznej kota tzw. wodobrzusze. Leczenie w przypadku tej choroby jest najczęściej objawowe, choć najnowsze badania nad eksperymentalnym, kierunkowym leczeniem zaczynają przynosić dobre efekty.

Koci katar

Choroba powodowana przez wiele patogenów – wirusy, bakterie, chlamydie. Objawami, które powodują niepokój u właścicieli jest kichanie, wypływ z nosa, wypływ z oczu, osłabienie i brak apetytu kociaka. Leczenie polega na wspomaganiu odporności zwierzęcia oraz antybiotykoterapii.

Zespół niedoboru immunologicznego kotów

Powodowany przez wirusa, który zgodnie z nazwą choroby powoduje znaczne obniżenie odporności kota. Objawy wynikają z wtórnych zakażeni w przypadku tej choroby – na przykład skóry, dziąseł, układu oddechowego czy pokarmowego. Po potwierdzeniu choroby kota należy wyleczyć obecne wtórne zakażenia, a następnie dbać o prawidłowe warunki środowiskowe kota oraz przeprowadzać regularne badania kontrolne.

FIV (wirus niedoboru immunologicznego kotów)

Typ choroby: wirusowa

FIV (feline immunodeficiency virus) jest to wirus niedoboru immunologicznego, który powoduje spadek odporności u kotów. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z wydzieliną (na przykład ze śliną, krwią lub moczem) chorego kota. Na FIV najbardziej narażone są wychodzące i niekastrowane samce, które często walczą z innymi kocurami (w tym z chorymi) i mieszają z nimi swoje płyny ustrojowe, przez co może dojść do zarażenia.

Objawy wirusa niedoboru immunologicznego kotów to między innymi różne nawracające się problemy zdrowotne związane z rozwijającym się upośledzeniem odporności, w tym na przykład grzybica, chłoniaki, nużyca czy też świerzbowiec uszny. Dlatego zalecane jest wykonywanie rutynowej diagnostyki, która polega na zrobieniu szybkiego testu u lekarza weterynarii.

Leczenie wirusa niedoboru immunologicznego u kotów jest objawowe. Chorego kota nie trzeba izolować od innych, pod warunkiem, że nie będzie on z nimi walczył. Zalecane jest również wykonanie kastracji takiego zwierzęcia. Chory kot powinien zostać kotem niewychodzącym albo wychodzącym pod kontrolą.

Profilaktyka: Nie została opracowana szczepionka przeciwko FIV.

Czy wirus niedoboru immunologicznego kotów jest niebezpieczny dla człowieka?
Nie, wirus nie jest groźny dla ludzi. Jednak trzeba tutaj zaznaczyć, że kot z FIV ma też różne infekcje towarzyszące, takie jak infekcje bakteryjne, wirusowe czy też grzybice, które mogą być zagrożeniem dla niektórych osób z osłabioną odpornością, na przykład dla osób będących po chemioterapii lub dla osób chorych na AIDS.

Białaczka kotów

Typ choroby: wirusowa

Białaczka kotów (FeLV – Feline leukemia virus) jest chorobą przewlekłą, której towarzyszą zaburzenia procesów krwiotwórczych, spadki odporności i procesy nowotworowe. Do zakażenia dochodzi przede wszystkim poprzez kontakt ze śliną zakażonego kota, na przykład w wyniku pokąsania, lizania, ale i w trakcie zabawy. Najbardziej narażone na tę chorobę są kocięta do 16. tygodnia życia.

Objawy białaczki kotów: chłoniaki, nagle pojawiające się duszności, powiększone węzły chłonne, blade dziąsła czy też niedrożność jelit. Niepokoić powinna także gorączka, senność i ogólne upośledzenie odporności. Przebieg tej choroby jest różny i zależy od stanu układu odpornościowego danego kota, przebytych przez niego infekcji, jak i od jego predyspozycji do nowotworów. Chcąc potwierdzić lub wykluczyć chorobę należy wykonać szybki test diagnostyczny u lekarza weterynarii. Wirus zostanie wykryty tylko jeśli będzie on w fazie zakażenia. Wynik pozytywny testu powinno się potwierdzić bardziej zaawansowanymi metodami diagnostycznymi w laboratorium weterynaryjnym (testem ELISA bądź badaniem PCR).

Leczenie białaczki kotów odbywa się objawowo poprzez leczenie infekcji towarzyszących oraz wspomaganie odporności chorego zwierzęcia. Właściciele powinni dbać o jego odpowiednie nawodnienie, profilaktykę przeciwpasożytniczą, profilaktykę szczepienną czy też właściwą dietę (eliminując surowe mięsa, jaja i mleko). W przypadku leczenia przeciwnowotworowego stosowana jest chemioterapia. Chory kot powinien być odizolowany od pozostałych kotów.

Profilaktyka: szczepienia ochronne przeciwko FeLV są dostępne. Należą one do szczepień dodatkowych i wykonuje się je tylko zdrowym kotom.

Czy białaczka kotów jest niebezpieczna dla człowieka?
Nie, białaczka kotów nie stanowi zagrożenia dla ludzi. Jednak osoby o obniżonej odporności powinny unikać kontaktu z kotem o upośledzonej odporności.

Przeczytaj więcej

• Wścieklizna – wszystko co należy o niej wiedzieć.
• Czy szczepić kota na wściekliznę?
• Toksoplazmoza u kota, jej objawy, przyczyny i sposoby leczenia. Jak można zarazić się taksoplazmozą od kota?

Nie lekceważ objawów choroby u psa i kota

Pamiętaj …

Jeśli zauważysz, że twój pies lub kot nie czuje się dobrze albo nie zachowuje się normalnie, to nie zwlekaj z wizytą u weterynarza. Specjalista wykona podstawowe badania, aby wykluczyć groźną chorobę. Pamiętaj, że im wcześniej zostanie wykryta choroba, tym szybciej zostaną podjęte kroki w celu jej wyleczenia.

Podsumowanie

Przedstawione wyżej choroby to tylko nieliczne przykłady chorób zakaźnych u psów i kotów. Ta grupa chorób jest bardzo duża, zaliczamy do nich również m.in. wściekliznę, zakaźne zapalenie wątroby psów, białaczkę kotów, babeszjozę, anaplazmozę oraz wiele, wiele innych.

Zapobieganie chorobom zakaźnym polega na przeprowadzaniu profilaktycznych szczepień. Zapraszamy do zapoznania się z aktualnym kalendarzem szczepień psów i kotów znajdującym się w zakładce „Profilaktyka”.